De rol van de gemeente is met de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen zeker niet uitgespeeld. Er gaat weliswaar een deel van het werk weg, maar er komt ook veel terug. De gemeente blijft betrokken bij bouwtoezicht, maar op afstand. Een beetje zoals bij voetbal: de private kwaliteitsborger wordt de scheidsrechter op het veld, de gemeente wordt de VAR.
De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) raakt ons vakgebied tot op het bot. Het bouw- en woningtoezicht dat in zijn huidige vorm ongeveer 120 jaar bestaat, moet een deel van zijn werk overdragen aan de markt. Aan private kwaliteitsborgers, die initiatieven toetsen aan de bouwregels en tijdens de bouw toezien of het aan de regels voldoet. Zij nemen het toezicht op die uitvoering van gemeenten over.
Er is veel commentaar vanuit het werkveld op deze nieuwe wet. We hebben als Vereniging Bouw & Woningtoezicht Nederland kortgeleden nog eens vijf zorgpunten omschreven en ijveren met onder meer de Vereniging Nederlandse Gemeenten bij het Rijk voor oplossingen hiervoor. Bijvoorbeeld voor een adequate financiering, als met de invoering van de wet de inkomsten uit leges wegvallen. Maar wat wij er als beroepsvereniging ook van vinden: de wet komt eraan. Weliswaar is de invoering opnieuw uitgesteld samen met de Omgevingswet, maar het gaat door, er is geen weg terug.
Wat gaat de wet voor gemeenten veranderen? Een heleboel en het zou goed zijn als gemeenten daar alvast op anticiperen, met proefprojecten. Dat gebeurt al wel, maar nog lang niet genoeg. Pas als je pilots doet, kom je erachter wat de Wkb voor jouw werk en processen betekent. Heel kort gezegd komt de verandering door de Wkb erop neer dat een deel van het werk dat de gemeente doet, wordt overgenomen door een kwaliteitsborger. Iemand die een huis wil bouwen, zal nog steeds een vergunning bij de gemeente aanvragen. De toetsing of aan alle ruimtelijke regels wordt voldaan, blijft bij de gemeente. Ook gedurende het bouwtraject. De externe kwaliteitsborger wordt ingehuurd en betaald door degene die de woning wil bouwen. De kwaliteitsborger controleert vooraf of de plannen bouwtechnisch kloppen en controleert tijdens en bij voltooiing van de bouw of de aannemer zich aan de gemaakte afspraken houdt. Maar ook voor deze bouwtechnische regels kan de gemeente nog steeds gedurende de bouw toezicht houden, als de omstandigheden daarom vragen. Bijvoorbeeld bij risico’s voor bodem of belendingen.
